ЖАҢАЛЫҚТАР
Қазақстан мен Қырғызстан үкіметтері "жол картасына" қол қойды
Қазақ және қырғыз үкіметтері бүгін Астанада келіссөз өткізіп, оның қорытындысы бойынша екіжақты экономикалық әріптестік мәселелері бойынша "жол картасына" қол қойды. Бұл туралы Қазақстан үкіметінің баспасөз қызметі таратқан хабарламада көрші ел делегациясымен келіссөз Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың қарашаның 30-ы күні Минскіде Қырғызстанның жаңа президенті Сооронбай Жээнбековпен кездескеннен кейін үкіметке берген тапсырмасы бойынша өткені айтылған.
Ақпаратқа сәйкес, "жол картасында" шекаралық, көлік, фитосанитарлық және ветеринарлық бақылау, кедендік және салық салалары тәрізді екіжақты әріптестіктің өзекті мәселелерін кешенді түрде шешуді көздейтін 50 шара қамтылады. Соның ішінде жедел сипаттағы 16 шара, сонымен бірге 5 қысқа мерзімді және 29 жүйелі шара енгізілген.
"Бұл шаралар қырғыз тауарларының Еуразиялық экономикалық одақ нарығына шығуын қамтамасыз ету мақсатында қырғыз экономикасын ЕАЭО нормалары мен талаптарына ары қарай бейімдеуге бағытталған", - деген Қазақстан премьер-министрінің бірінші орынбасары Асқар Мәмин.
Ресми ақпаратта "жол картасына" қол қойылғаннан кейін Қазақстан мен Қырғызстан ЕАЭО-ның сыртқы шекарасында кеден, салық, ветеринарлық, фитосанитарлық және санитарлық-эпидемиологиялық бақылауды бірлесіп қамтамасыз ету, сонымен бірге Еуразиялық экономикалық комиссия өкілдерінің қатысуымен қазақ-қырғыз шекарасы арқылы экспорттық-импорттық және транзиттік жүк тасымалын қамтамасыз ету бойынша жаңадан белгіленген міндеттерді атқаратыны айтылған.
"Қырғызстан жағы жоғарыда аталған салалар бойынша бақылауды толығымен ЕАЭО талаптарына сай жүзеге асыру жөнінде міндеттеме алды" деп хабарлайды Қазақстан үкіметінің баспасөз қызметі.
Сонымен бірге ресми ақпаратта "жол картасына" қол қойғаннан кейін тараптар желтоқсанның 3-і сағат 00:00-ден бастап Қазақстанның шекара қызметі Қырғызстанмен шекарадағы барлық бақылау-өткізу бекеттерінде күшейтілген шекаралық бақылауды доғарып, күнделікті шекара күзеті тәртібіне ауысатыны туралы уағдаласқаны айтылған.
Қазақстан Қырғызстанмен шекарадағы бақылауды қазанның 10-ынан бастап күшейтілген режимге көшіргеннен кейін көрші елден Қазақстан аумағына өту қиындап, шекаралық бекеттерде бірнеше шақырымға созылған ұзын-сонар кезек пайда болған.
ВИДЕО: Қазақ-қырғыз шекарасындағы шырғалаң (11 қазан):
Астана шекарада тексерудің күшейтілгенін контрабандамен күрес шарасы деп түсіндірген. Бішкек Қазақстан жағы шекарада "қолдан кедергі жасап отыр" деп мәлімдеген. Кей сарапшылар Астананың мұндай шараға баруын сол кездегі Қырғызстан президенті Алмазбек Атамбаевтың "Қырғызстанның ішкі ісіне араласып отыр" деп Қазақстан басшылығын сынаған мәлімдемесімен байланыстырған. Атамбаев шекарада қалыптасқан жағдайды "блокада" деп атап, "ерте ме, кеш пе, ол бәрібір реттеледі" деп мәлімдеген болатын.
50 күндік "блокада" (30 қарашадағы видео):
Басқа да жаңалықтар
Медиа: АҚШ Иран шенеуніктерінің америкалық шабуыл жайлы сөзін жазып алған
АҚШ Иранның екі шенеунігінің телефон әңгімесін жазып алған. Иранның ядролық нысандарына АҚШ жасаған шабуылды талқылаған екеуі әңгіме барысында шабуылдың қиратып-бүлдіргені күткендегіден аз болғанын айтқан. The Washington Post басылымы мұндай ақпаратты құпия барлау деректерімен таныс төрт дереккөзге сүйеніп хабарлады.
Ақ үй телефон әңгімесі жазылып алынғанын жоққа шығармады, бірақ ирандық шенеуніктердің тұжырымына келіспейтінін білдіріп, олардың АҚШ шабуылы нысанаға алған үш ядролық нысанға келтірілген залалды бағалай алу қабілетіне күмән келтірді.
"Аты-жөні аталмаған ирандық шенеуніктер жүздеген фут үйінді астында не болып жатқанын біледі деу – абсурд. Олардың ядролық қару жасау бағдарламасы бітті", – деп мәлімдеді Ақ үйдің баспасөз хатшысы Кэролайн Левитт.
Ұлттық барлау директоры басқармасы газетке "барлау деректерінің бір үзігі барлаудың толық суретін көрсете алмайды", – деп мәлімдеген.
"Аты-жөні аталмаған ирандықтар арасындағы бір телефон әңгімесі – көптеген дереккөздерден алынған дәлелдер жиынтығына сүйенген барлау бағасымен бірдей емес", – деген АҚШ барлау қызметінің жоғары лауазымды өкілі.
• Бұған дейін Халықаралық атом энергиясы агенттігінің (МАГАТЭ) басшысы Рафаэль Гросси Иран байытылған уран өндіруді қайта бастау үшін техникалық мүмкіндіктерін сақтап қалды және бұл процесті бірнеше ай ішінде қалпына келтіре алады деп мәлімдеген. Оның сөзінше, Иранның ядролық нысандарына Израиль мен АҚШ жасаған шабуылдар елеулі болғанымен, түпкілікті күйрететіндей залал келтірмеген.
• Израиль мен АҚШ шабуылдар жасап болғаннан АҚШ президенті Дональд Трамп ирандық ядролық нысандар толығымен жойылды деп мәлімдеді. CNN мен The New York Times дереккөздері бұл шабуылдар Тегеранның ядролық бағдарламасын уақытша ғана тоқтатты деп айтқан. Financial Times басылымының дерегінше, жоғары деңгейде байытылған уранның елеулі бөлігі сол қалпында сақталған.
Бакуде полиция "Sputnik Әзербайжан" кеңсесінде тінту жүргізді
Бакуде полиция қызметкерлері ресейлік "Sputnik Әзербайжан" агенттігінің кеңсесіне тінту жүргізді. Бұл туралы жергілікті APA және Report басылымдары хабарлады. Оның мән-жайы әзірше белгісіз.
"Россия сегодня" медиа-тобының бас редакторы Маргарита Симоньян Ресейдің Бакудегі елшілігінің қызметкерлері аталған басылымның кеңсесіне барған деп айтты. "Қызметкерлер хабарласпай жатыр – оларды телефонмен сөйлестірмей отырған тәрізді. Арасында Ресей азаматтары да бар", – деп жазды ол өзінің Telegram-арнасында.
Биыл ақпанда Әзербайжан сыртқы істер министрлігінің өкілі Айхан Ғаджизаде "Sputnik Әзербайжан" агенттігінің жабылғанын мәлімдеген, әрі бұл медиа құралына тек бір тілшіге аккредитация берілетінін айтқан. Report басылымының жазуынша, агенттік соған қарамастан жұмысын "жалғастырғаны және оның қызметкерлері жұмысқа барып жүрген".
Әзербайжан билігі "шетелде жұмыс істейтін әзербайжандық мемлекеттік басылымдардың журналистері мен Бакудегі шетелдік журналистердің жағдайын теңестіру мақсатында "Sputnik Әзербайжан" агенттігінде жұмыс істейтін 40 қызметкердің орнына 1 адам ғана қалдыруды ұйғарған.
Әзербайжан мен Ресей арасындағы қарым-қатынас 27 маусымда Екатеринбургте ұлты әзербайжан 50-ден астам адам ұсталғаннан кейін ушығып кетті. Екі адам қаза болып, тағы екеуі рейд кезінде қатты зардап шеккен. Ресми Баку бұл оқиғаға кінәлілерді жауапқа тартуды талап етті.
Ресейдің сыртқы істер министрлігі Екатеринбургте ауыр қылмыстарды тергеу аясында күдіктілер ұсталған, құқық қорғау органдары жағдайды бақылап отыр деп мәлімдеді. Министрліктің ресми өкілі Мария Захарова бұл істер 2001, 2010 және 2011 жылдары жасалған кісі өлтіру қылмыстарымен байланысты деп нақтылады.
Жағдай шиеленісіп жатқан шақта Әзербайжанның парламенттік делегациясы республиканың Мәжілісі мен Ресей федерациясы жиналысының парламентаралық ынтымақтастық жөніндегі комиссия отырысына қатыспауды ұйғарды. Әзербайжан парламентінің мәлімдемесінде ресейлік құқық қорғау органдары қызметкерлерінің "ашық жасаған және заңсыз әрекеттері" салдарынан әзербайжандықтар арасында қаза болған адамдар бары айтылған.
Германия мен Израиль бірлескен киберзерттеу орталығын құрмақ
Германия Израильмен бірлесіп киберзерттеу орталығын құруды және екі елдің барлау мен күштік құрылымдары арасындағы ынтымақтастықты кеңейтуді жоспарлап отыр. Мұны Bild басылымына берген сұхбатында Германияның ішкі істер министрі Александр Добриндт айтқан.
Добриндт бұл жоспарды Тель-Авив маңындағы Бат-Ям қаласына сапармен барған кезде жария етті. Бұл қала жақында Иранның зымыран шабуылынан зардап шеккен болатын. Министрдің сөзінше, бес тармақтан тұратын жоспар Германияның ұлттық киберқауіпсіздік стратегиясының құрамдас бөлігі саналатын «кибер күмбез» жүйесін құруды көздейді.
Болжам бойынша, Германия мен Израиль бірлескен жұмыс аясында киберқауіпсіздік саласындағы ынтымақтастықты нығайтып, азаматтық қорғаныс пен ерте ескерту жүйелерін жетілдірмек, барлау қызметтері арасындағы өзара іс-қимылды кеңейтіп, бірлескен зерттеу орталығы құрмақшы және дрондарға қарсы технологияларды дамытуды қолға алмақ.
Ішкі істер министрі қызметіне биыл мамыр айында кіріскен Добриндт – Израиль мен Иран арасында болған қарулы қақтығыстан кейін Германия үкіметінің Израильге сапармен барған алғашқы өкілі.
• Израиль мен Иран арасындағы шиеленіс шырау шегінен асып, 13 маусымда Израиль Иранның ядролық және әскери нысандарына шабуыл жасады. Салдарынан Иранның әскери басшылығының мүшелері, Тегеранның ядролық бағдарламасына қатысы бар делінетін бірнеше иран ғалымы қаза тапты. Израиль бұл операцияның мақсаты — Иранның ядролық қару жасау мүмкіндігін жою деп мәлімдеді. Израиль шабуылына қарымта ретінде Иран Израильге зымырандар атты.
МАГАТЭ: Иран уран байытуды жақын арада қайта бастауға қабілетті
Иран байытылған уран өндіруді қайта бастауға қажет техникалық мүмкіндіктерін сақтап қалды және бұл өндірісті бірнеше ай ішінде қалпына келтіре алады. CBS телеарнасына берген сұхбатында Халықаралық атом энергиясы агенттігінің (МАГАТЭ) бас директоры Рафаэль Гросси осылай деп мәлімдеді.
Оның айтуынша, Израиль мен АҚШ Иранның ядролық нысандарына айтарлықтай шабуылдар жасағанымен, түпкілікті күйрететіндей залал келтірмеген.
"Олар бірнеше ай ішінде – тіпті одан да ерте – бірнеше центрифуга каскадын қайта іске қосып, байытылған уран өндірісін бастай алады. Бәрі жойылды, ештеңе қалмады деп кесіп айтуға болмайды", – деді Гросси.
Бұған дейін Израиль мен АҚШ жасаған шабуылдардан кейін АҚШ президенті Дональд Трамп Иранның ядролық нысандары толығымен жойылды деп мәлімдеген еді. Алайда CNN мен The New York Times дереккөздерінің хабарлауынша, бұл шабуылдар тек Тегеранның ядролық бағдарламасын уақытша ғана тоқтатқан. Financial Times басылымының мәліметінше, жоғары деңгейде байытылған уранның айтарлықтай бөлігі сол қалпында сақталған.
Сенатор Грэм: Трамп Ресейге қарсы санкцияларды күшейтуді қолдады
АҚШ президенті Дональд Трамп Ресейге қарсы жаңа санкциялар туралы заң жобасын алға жылжытуды қолдаған. Мұны осы бастаманың авторы, республикашыл сенатор Линдси Грэм ABC телеарнасына берген сұхбатында мәлімдеді.
"Кеше, біз гольф ойнап жүргенде, президент алғаш рет маған осы заң жобасын алға жылжытатын уақыт келгенін айтты", – деді Грэм.
Оның сөзінше, сенаторлар Трампқа Ресей президенті Владимир Путинді Украина жөнінде келіссөз жүргізуге мәжбүрлейтін құрал беріп отыр.
Бұған қоса Грэм заң жобасы қалай жұмыс істейтінін де айтып берді. Егер әлдебір ел Ресейден тауар сатып алып, алайда Украинаға көмек көрсетпесе, онда сол елдің АҚШ-қа экспортына 500 пайыз көлемінде кеден бажы салынады. Сенатор сондай елдерге мысал ретінде Үндістан мен Қытайды атады, себебі олар Ресейден энергия ресурстарын сатып алып, Ресейдің қорғаныс саласына қолдау танытып отыр.
Грэмнің сөзінше, бұл бастаманы қазірдің өзінде 100 сенатордың 84-і қолдаған. Құжат шілде айындағы үзілістен кейін, 7 шілдеден бастап қаралады деп жоспарланып отыр.
Бұған дейін Трамп Ресейге қарсы санкциялар туралы қарама-қайшы пікірлер білдірген еді – біресе оларды енгізуге дайын екенін айтса, енді бірде Мәскеу мен Киев арасындағы болуы ықтимал келіссөздерге кедергі келтірмеу үшін санкция салудан бас тартқысы келетінін мәлімдеген.
The Wall Street Journal басылымы дереккөздерінің хабарлауынша, Ақ үй сенатор Грэмді Ресейге қарсы санкциялар туралы заң жобасын жұмсартуға көндіруге тырысқан. Сенаторға заң жобасына Трампқа санкцияны кімге немесе неге қолдану керектігін өзі шешуіне мүмкіндік беретін өзгертулер енгізу ұсынылған. Оған қоса құжаттағы "міндетті" деген сөзді "мүмкін" деген сөзге алмастыру жөнінде ұсыныс жасалған, олай болған жағдайда заңдағы талаптың міндетті сипаты жойылады деп жазады басылым.
Әзербайжан Ресеймен байланысты барлық іс-шараны тоқтатты
Әзербайжанда Ресейдің мемлекеттік және жеке мекемелері жоспарлаған барлық бірлескен мәдени іс-шаралар тоқтатылды. Әзербайжан мәдениет министрлігінің хабарлауынша, мұндай шешімнің қабылдануына Ресейдің Екатеринбург қаласында ресейлік құқық қорғау органдарының "әзербайжан ұлты өкілдеріне қарсы мақсатты түрде жасаған әрекеттері" себеп болған.
Осыған байланысты ресейліктердің қатысуымен өтеді деп жоспарланған концерттер, фестивальдер, көрмелер, спектакльдер мен өзге де мәдени іс-шаралар тоқтатылады. Алдын ала билет алған азаматтар ақшасын қайтарып ала алады.
Жағдай шиеленісіп жатқан шақта Әзербайжанның парламенттік делегациясы республиканың Мәжілісі мен Ресей федерациясы жиналысының парламентаралық ынтымақтастық жөніндегі комиссия отырысына қатыспауды ұйғарды.
Әзербайжан парламентінің мәлімдемесінде ресейлік құқық қорғау органдары қызметкерлерінің "ашық жасаған және заңсыз әрекеттері" салдарынан әзербайжандықтар арасында қаза болған адамдар бары айтылған.
Әзербайжан мен Ресей арасындағы қарым-қатынастар 27 маусымда Екатеринбургте ұлты әзербайжан 50-ден астам адам ұсталғаннан кейін ушығып кетті. Екі адам қаза болып, тағы екеуі рейд кезінде қатты зардап шеккен. Ресми Баку бұл оқиғаға кінәлілерді жауапқа тартуды талап етті.
Әзербайжандағы орыс қауымдастығы Ресей тарапының іс-әрекетін айыптап, Екатеринбургте болған оқиғаны объективті түрде тергеуге үндеді.
Ресейдің сыртқы істер министрлігі Екатерингбургтегі тұтқындаулар ауыр қылмыстарды тергеу аясында жүргізілгенін және жағдайды бақылауда ұстап отырғанын мәлімдеді. Министрліктің ресми өкілі Мария Захарова бұл істер 2001, 2010 және 2011 жылдары жасалған кісі өлтіру қылмыстарымен байланысты деп нақтылады.
E1.ru порталының хабарлауынша, 2001 жылы Екатеринбургте Әзербайжан тумағы Юнис Пашаевты пышақтап, өлтіріп кеткен. Ол кезде жергілікті "Каспий" кафесінің иелері – ағайынды Гусейн және Зияддин Сафаровтар осы қылмысқа негізгі күдіктілер ретінде аталған. Олар биыл 27 маусымда билік өкілдері ұстамақшы болған кезде қаза тапқан деген ақпаратты РБК-ға құқық қорғау органдарындағы дереккөз растаған.
Тергеу аясында Екатеринбург соты 29 маусым күні Мазахир, Акиф және Аяз Сафаровтарды 19 шілдеге дейін қамауға алуға шешім шығарды. Оларға кісі өлтіру бабы бойынша айып тағылып отыр. Сот залынан түсірілген суреттерде ұсталған адамның бірінің беті ісіп тұрғаны көрінеді.
Тағы үш күдікті – Ахлиман Гянджиев, Шахин Лалаев және Бакир Сафаров 72 сағатқа уақытша қамауға алынды. Оларға бұлтартпау шарасын қолдану мәселесі кейінірек қаралмақ.
Астанада бокстан өтетін әлем кубогы кезеңіне қатысатын қазақстандықтар анықталды
30 маусым мен 7 шілде аралығында Астанадағы Жақсылық Үшкемпіров атындағы жекпе-жек сарайында бокстан әлем кубогының кезекті кезеңінің сайыстары өтеді.
Осы жарысқа Қазақстан ұлттық құрамасы қатарында қатысатын әйелдер мен ерлер командалары анықталды деп хабарлады 29 маусым күні Қазақстанның ұлттық олимпиада комитеті.
Әйелдер командасы:
Назым Қызайбай - 48 келі салмақ дәрежесінде;
Алуа Балқыбекова - 51 келі;
Әнел Сақыш - 54 келі;
Айдана Забынбекова - 57 келі;
Виктория Графеева - 60 келі;
Аида Әбікеева - 65 келі;
Наталья Богданова - 70 келі;
Надежда Рябец - 75 келі;
Гүлсая Ержан - 80 келі;
Елдана Тәліпова - 80 келіден жоғары салмақта.
Ерлер командасы:
Санжар Тәшкенбай - 50 келі;
Махмұд Сабырхан - 55 келі;
Серік Теміржанов - 60 келі;
Ертуған Зейнуллинов - 65 келі;
Абылайхан Жүсіпов - 70 келі;
Сабыржан Аққалықов - 75 келі;
Нұрбек Оралбай - 80 келі;
Бекзад Нұрдәулетов - 85 келі;
Сағындық Тоғамбай - 90 келі;
Айбек Оралбай - 90 келіден жоғары салмақ дәрежесінде.
Зеленский Украина Оттава шартынан шығатыны жайлы жарлыққа қол қойды
Украина президенті Владимир Зеленский елдің ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс кеңесінің Украина жаяу әскерге қарсы миналарды қолдануға тыйым салатын конвенциядан шығатыны туралы шешімін күшіне енгізетін жарлыққа қол қойды. Бұл туралы Жоғарғы Раданың ұлттық қауіпсіздік мәселелері жөніндегі комитетінің хатшысы Роман Костенко хабарлаған.
"Бұл – соғыс шындығы әлдеқашан талап еткен қадам. Ресей бұл конвенцияның тарапы емес және біздің әскери қызметкерлер мен бейбіт тұрғындарымызға қарсы миналарды жаппай қолданып жүр. Жау ешқандай шектеусіз әрекет етіп жатқанда, біз өзімізді байлап қоюға жол бере алмаймыз", – деді Костенко. Ол бұл мәселені енді Жоғарғы Рада қарастыруы тиіс екенін айтты.
Құжат мәтіні Украина президентінің ресми сайтында жарияланды.
Бұған дейін осы аптада Литва мен Эстония Оттава шартынан шығатынын БҰҰ-ға ресми түрде хабарлаған. Бұл елдер БҰҰ-ны ескерткеннен кейін алты ай өткен соң конвенция мүшесі болуды ресми түрде доғарады.
Балтық елдерінің барлығы, Польша мен Финляндия да осы шарттан шығуға ниетті екенін мәлімдеді. Аталған елдердің барлығы Ресеймен шектеседі және Ресей Оттава шартына ешқашан қосылған емес. Ол елдер өз шешімін аймақта НАТО мүшелерінің қауіпсіздік жағдайы нашарлағанымен түсіндірді.
• Оттава шарты жаяу әскерге қарсы миналарды әзірлеуге, қолдануға, сақтауға және таратуға тыйым салады. Бұл конвенцияға 1997 жылы Оттава қаласында 122 елдің өкілдері қол қойған. Оған қатысушы елдер "жаяу әскерге қарсы миналар туғызатын азап пен қайғы-қасіретке нүкте қоюға бел байлағанын" мәлімдеп, қарудың осы түрінен ең көп зардап шегетіндер – бейбіт тұрғындар екеніне назар аударған. Құжатта жаяу әскерге қарсы миналарды қолданудан толық бас тарту, оларды өндіру мен жинақтауды тоқтату, барлық қорларды (тек минадан тазарту оқытуына қажет аздаған бөлігінен басқасын) жою және миналанған аумақтарды тазарту көзделген.
Ресей де, АҚШ та, Қытай да Оттава шартына қосылмаған.
Украина Оттава шартына 2005 жылы қосылды және Ресей 2022 жылы кең көлемді басқыншылық соғыс ашқанға дейін Украина өзіндегі мина қорларының елеулі бөлігін жойып үлгерген. Миналарды жою Донбаста соғыс болып жатқан кезде де жүргізілген.
Иран басылымы: Эвин түрмесіне Израиль жасаған шабуылдан 71 адам қаза тапқан
2025 жылғы 23 маусымда Израиль Тегерандағы Эвин түрмесіне жасаған шабуыл салдарынан 71 адам қаза тапқан. Мұндай деректі Иранның сот билігінің өкілі Асғар Жахангирдің сөзіне сүйеніп, ирандық Mizan ақпарат агенттігі хабарлады.
Оның мәлімдеуінше, қаза тапқандар арасында тұтқындар және олармен кездесуге барған туыстары, әкімшілік қызметкерлері, әскерге шақырылғандар және көршілес үйлердің тұрғындары бар. Жахангир тағы бірнеше адам жараланды деп айтқан.
23 маусым күні Израиль қорғаныс армиясының (ЦАХАЛ) авиациясы Иран астанасына шабуыл жасаған еді. Израильдің бұқаралық ақпарат құралдары ол кезде авиация Эвин түрмесінің қақпасына "символды соққы" жасаған деп хабарлады. Бұл түрме саяси тұтқындар, журналистер, белсенділер мен шетел азаматтары қамауда отырған, ең қатаң күзетілетін мекеме ретінде белгілі.
Израильдің қорғаныс министрі Исраэль Кац шабуыл нысанасына Иран астанасының қақ жүрегіндегі "режим нысандары мен үкіметтің репрессиялық құрылымдары" алынды деп мәлімдеген.
Reuters агенттігінің мәліметінше, Эвин түрмесінде шетел азаматтары, соның ішінде екі француз азаматы да қамауда отыр. Францияның сыртқы істер министрі Жан-Ноэль Барро осы шабуылдан кейін X әлеуметтік желісінде түрмеге жасалған бұл соққы француз азаматтарының өмірін қауіп төндіргенін айтып, "бұл – мүлде орынсыз", – деп жазды.
- 13 маусымда Иран мен Израиль арасындағы шиеленіс шырқау шегінен асып, Израиль Ирандағы ядролық және әскери нысандарға шабуылдар бастаған, салдарынан Иранның ядролық бағдарламасына қатысы бар ғалымдар мен әскери басшылығының өкілдері қаза тапты. Израиль бұл операцияның мақсаты – Иранды ядролық қару жасау мүмкіндігінен айыру деп мәлімдеді. Иран шабуылға қарымта ретінде Израильге зымырандар атты.
Ресей түн жамылып Украинаға жүздеген дрон мен зымыран ұшырған
Ресей 29 маусымға қараған түні Украинаны нысанаға алып, 537 дрон мен зымыран ұшырды, олардың 475-і әуеде жойылды деп мәлімдеді Украина армиясының әуе күштері.
Деректерге қарағанда, түнгі шабуылда Ресей "шахед" тектес дрондар мен баллистикалық және қанатты зымырандарды араластыра қолданған.
Украина қарулы күштерінің дерегінше, әуе шабуылы алты нысанаға дөп тиген, сегіз жерде дрон сынықтары құлағаны тіркелген. Кременчуг, Николаев, Львов, Запорожье және басқа қалаларда жарылыстар болған. Шабуылдан келген залал мөлшері анықталып жатыр.
Львов, Полтава, Черкасск, Николаев және Запорожье облыстарында нысандар шабуылға ұшыраған.
Черкасск облысындағы Смела қаласында шабуыл салдарынан алты адам зардап шеккен, арасында бір бала бар. Алдын ала мәлімет бойынша, тоғыз қабатты үш тұрғын үйге зақым келген. Ұлттық тағам технологиялары университетінің жергілікті колледжі едәуір бүлінгенін облыс әкімшілігінің басшысы Игорь Табурец хабарлады.
Ресейдің әуе шабуылынан Ивано-Франковск облысындағы Нараево елді мекенінде бір тұрғын зардап шеккен, оның үйі де бүлінген. Васючин ауылында шіркеу мен қоңырау мұнарасына зақым келген.
Түнгі шабуылды тойтару барысында F-16 ұшағын басқарған украин ұшқышы Максим Устименко қаза тапқан.
"Ұшқыш ұшақтағы қарудың оқтарын толық пайдаланып, жеті әуе нысанасын атып түсірді. Соңғы нысананы көздеп жатқан сәтте оның ұшағына зақым келіп, әуеден жерге күрт құлдилай бастады. Максим Устименко ұшақты адамдар тұратын аймақтан аулаққа әкету үшін қолдан келгеннің бәрін жасады, алайда катапультті пайдалануға үлгермеді", – делінген хабарламада.
Украина президенті Владимир Зеленский Ресейдің әуе шабуылы "өмір сүруді қамтамасыз ететін бәрін" нысанаға алды деп жазды әлеуметтік желідегі парағына. Ол әскери ұшқыш, подполковник Максим Устименконың қазасының жай-жапсарын анықтауды тапсырды.
Зеленский осы аптада Ресей күштері Украинаны нысанаға алып, 114-тен астам зымыран, 1270-тен аса дрон және 1100-ге жуық басқарылатын авиабомба қолданғанын айтты.
Украина президенті басқыншылық соғысты тұтатқан Ресейге халықаралық қысымды күшейтуге және Киевке әуе шабуылынан қорғаныс құралдарын беруге шақырды.
Yle: Ресей Қазан қаласындағы әскери ұшақ шығаратын зауытты кеңейтіп жатыр
Ресей Татарстан астанасындағы стратегиялық бомбалаушы ұшақ шығаратын және жетілдіретін авиация зауытын кеңейтіп жатыр. Финляндияның Yle телерадиокомпаниясы спутниктен түсірілген суреттерге жасалған талдауға сүйеніп осылай деп хабарлады.
Суреттер қыс мезгілінде зауыт аумағында ірі өндіріс ғимараттары бой көтергенін көрсетеді. Олардың ең үлкенінің аумағы шамамен 19 мың шаршы метрге – үш футбол алаңына тең.
Қазан қаласындағы бұл зауыт Ресейдің әскери әуе күштері пайдаланатын Ту-22М3 және Ту-160М бомбалаушы ұшақтарын шығарып, жетілдіреді, оған қоса Ту-160М2 ұшағының жаңа үлгісін құрастырумен айналысады. Алайда 2024 жылы бар болғаны төрт әскери ұшақ – екі Ту-160М2 және екі Ту-160М ғана пайдалануға берілген.
Yle басылымының мәліметінше, Қазан қаласындағы бұл зауыт – 2024 жылы маусым айының басында Украинаның қауіпсіздік қызметі Ресей аумағында іске асырған "Өрмек" операциясы кезінд зақымданған немесе жойылған ресейлік әскери стратегиялық бомбалаушы ұшақтарды алмастыруға қабілетті жалғыз кәсіпорын саналады.
Бұған қоса, Қазандағы кәсіпорын Ту-204 азаматтық авиация ұшағын шығарады және жаңа үлгідегі Ту-214 ұшағын жасауға тиіс. Алайда 2025 жылы тек бір Ту-214 ұшағы дайын болмақ және де ол Батыста жасалған бөлшектерден құрастырылған соңғы нұсқа болмақ. Бұл ұшақтарды Ресейдің қорғаныс министрлігі, федерацияның қауіпсіздік қызметі және жоғары лауазымды тұлғаларды тасымалдайтын "Россия" арнайы әуе тобы пайдаланады.
2024 жылғы 1 маусымда Украина қауіпсіздік қызметі іске асырған "Өрмек" операциясы барысында дрондар Ресейдің төрт өңіріндегі әскери аэродромдарға шабуыл жасады. Олардың арасында Оленья, Белая, Иваново-Северный және Дягилеводағы әскери әуе базалары бар. Батыс барлау қызметтерінің бағалауынша, шабуыл салдарынан шамамен 40 ресейлік ұшақ зақымданған, оның 10-13-і толық жойылған.
Украина президенті Владимир Зеленский "Өрмек" операциясы нәтижесінде 41 ұшақ зақымданды, олардың жартысы енді қалпына келтірілмейді деп мәлімдеді.
Ал Ресей сыртқы істер министрлігі Зеленскийдің сөзін жоққа шығарып, ұшақтар тек зақымданды, жойылған жоқ деп айтты.
Израиль ХАМАС-тың негізін қалаушылардың бірі өлтірілгенін хабарлады
Израиль қорғаныс армиясы (ЦАХАЛ) Газа секторында жүргізілген операция нәтижесінде ХАМАС тобының жоғары лауазымды жетекшілерінің бірі Хакам әл-Иссаның көзі жойылғанын мәлімдеді. АҚШ пен Еуропа одағы ХАМАС-ты террористік ұйым ретінде таныған.
ЦАХАЛ мәліметінше, әл-Исса – ХАМАС тобының негізін қалағандардың бірі болып саналады. Ол осы радикал топтың әскери қанатының штаб бастығы қызметін атқарған және 2023 жылғы 7 қазанда Израильге жасалған жихадшылар шабуылын жоспарлауға қатысқан.
Әл-Исса Израильдің бейбіт тұрғындары мен әскери қызметкерлеріне қарсы Газа секторында жасалған шабуылдарды да басқарған дейді Израиль қорғаныс армиясы өкілдері. ЦАХАЛ "7 қазандағы терактіге қатысы бар адамдардың көзін жоюды көздейтін кесімді әрекеттерді жалғастыратынын" мәлімдеді.
2023 жылғы 7 қазанда ХАМАС тобы мен жақтастары Израильге шабуыл жасап, салдарынан мыңнан астам адам қаза тапты. 250-ден астам адамды ХАМАС тұтқын ретінде Газа секторына күштеп алып кетті. Кейінгі деректер бойынша, Газа секторында жихадшылардың қолында әлі 50-шақты адам қалып отыр, олардың шамамен 20-сы тірі деген болжам бар.
2023 жылғы қазан айынан бастап Израиль қорғаныс армиясы Газа секторында құрлық операциясын жүргізіп келеді. Оның мақсаты – тұтқындағы адамдарды босату және ХАМАС тобын жою деп жарияланған.
ХАМАС-қа бағынышты Газа денсаулық сақтау министрлігінің деректері бойынша, қақтығыс басталғалы бері 56 мыңнан астам палестиналық қаза тапқан. Қарулы жанжал кезінде бұл ақпаратты тәуелсіз дерек көздерінен анықтап, растау мүмкін болмай отыр.
Израильдің және Батыстың басылымдарының хабарлауынша, АҚШ Израильге соғысты мүмкіндігінше тезірек тоқтатуға және ХАМАС-пен тұтқындарды босату мен атысты тоқтату жөнінде келісімге келуге көндіру мақсатында қысым жасап отыр.
Израиль мен ХАМАС арасындағы келіссөздерде араағайын рөлін Египет пен Қатар атқарып отыр.
Ливанның Al Akhbar газеті египеттік дипломатиялық дереккөздерге сүйеніп, алдағы күндері АҚШ президентінің арнайы өкілі Стив Уиткофф Египетке барады деп хабарлады. Оның сапары Израильді келіссөздерге қатысуға итермелеуі мүмкін деген болжам айтылып отыр, Израиль әзірге Каирге делегация жібермеген.
Басылым дереккөздері Израильдің атысты тоқтату жайлы ұсынысқа самарқау қарауының себебі екі нәрсеге – Биньямин Нетаньяху үкіметіндегі ішкі келіспеушіліктерге немесе ХАМАС-қа қысымды күшейту үшін уақыт ұтқысы келетіндігіне байланысты деп түсіндірген.
Белградта үкіметке қарсы жаппай шеру болып, полиция мен наразылар қақтығысты
28 маусымда Сербия астанасы Белградтағы Славия алаңында өткен үкіметке қарсы митингіге мыңдаған адам қатысты. Оппозициялық шерудің соңы демонстранттар мен полицияның қақтығысына ұласты деп хабарлады осы шарадан тікелей трансляция жүргізген Азаттықтың Балкан қызметі.
Сенбідегі наразылық жиынына негізінен студент жастар жиналған. Белградтың орталығындағы көшелер жабылған. Ішкі істер министрлігі қауіпсіздік шараларының ең жоғары деңгейін енгізген.
Наразылық шеруіне шыққандар биліктен елде кезектен тыс парламент сайлауын өткізуді талап еткен. Оқиға барысында түсірілген видео мен фотолардан айналасында үкімет мекемелері орналасқан Славия алаңы адамға толғаны көрінеді.
Үстіне арнайы киім киген ондаған полиция қызметкері үкімет ғимараттары мен жақын маңдағы саябақты күзетіп тұрды, ол саябаққа президент Александр Вучичке қолдау білдіріп, елдің әр өңірінен келген адамдардың үлкен тобы жиналған деп хабарлады Reuters.
Сағат 22.00 шамасында митинг саябырсып, наразылардың бір бөлігі Вучичтің жақтастары тұрған жаққа қарай бет алып, алау жаға бастағаннан кейін полиция оларды күшпен таратпақ болған. Оның аяғы демонстранттар мен полицияның қақтығысына ұласқан. Полиция қарсылық танытқандарды тарату үшін жас ағызатын арнайы құрал қолданған. AFP агенттігі журналистері полиция қатты тарсылдап-жарқылдайтын зат қолданды деп хабарлады. Полиция бірнеше адамды ұстаған.
Сербиялық N1 телеарнасы өз тілшісі журналист куәлігін полицияға көрсеткеніне қарамастан, зардап шеккенін хабарлады.
Студенттер мен оппозиция Сербияның қазіргі билігін отставкаға кетуді және 2024 жылғы қарашада Нови-Сад қаласында теміржол вокзалында бетон қалқаның құлауынан 16 адамның қаза табуына байланысты оқиғаны тергеуді талап етіп келеді. Наразылық білдірушілер 2012 жылдан бері билік басында отырған президент Александр Вучич пен оның партиясын елдегі жағдайға жауапты деп санайды.
Сенбі күні студенттер митингісімен қатар Белградта үкіметті қолдайтындар да өз акциясын өткізді. Вучичтің жақтастары парламент ғимаратының алдына жиналды.
Осыдан бір апта бұрын президент Вучич елде зорлық-зомбылық ошақтары пайда болуы мүмкін екенін айтып, билік оған дайын деп мәлімдеген еді.
Баку Екатеринбургтегі әзербайжандарға жасалған рейдтерге байланысты наразылық білдірді
Әзербайжан cыртқы істер министрлігі Ресейдің осы елдегі уақытша сенімді өкілі Петр Волоковты шақыртып алып, Екатеринбург қаласында әзербайжан азаматтарына қарсы жүргізілген рейдке байланысты қатты наразылық білдірді.
Министрліктің мәлімдемесінде 27 маусым күні Ресей полициясы жүргізген рейдтер барысында "екі әзербайжан азаматы қатыгездікпен өлтіріліп, бірнеше адам ауыр жараланғаны және тоғыз адам қамауға алынғаны" айтылған.
"Бұл оқиға мұқият тергеліп, зорлық-зомбылық жасаған барлық адам тез арада қылмыстық жауапкершілікке тартылады деп күтетінімізді жеткіздік, – делінген сырты істер министрлігінің баспасөз хабарламасында.
Ресей СІМ-нің ресми өкілі Мария Захарова Екатеринбургте қылмыстық істер аясындағы шаралар барысында адамдар ұсталған деп мәлімдеді. Оның сөзінше, күдіктілер – Ресей азаматтары.
28 маусымда Әзербайжан СІМ-ге шақыртылған Петр Волоков әзербайжан тарабына қажетті түсініктеме беріп, құқық қорғау органдары жағдайды қадағалап отырғанын жеткізді, – деді Захарова.
Ресейдің Свердлов облысы бойынша Тергеу комитетінің өңірлік басқармасы мен ІІМ бас басқармасының баспасөз қызметтері РБК агенттігіне "өткен жылдардағы қылмыстық істерге байланысты тергеу аясында кешенді шаралар жүргізілгенін" хабарлады. Күдіктілердің үйлеріне тінту жасалған.
Е1 басылымының жазуынша, 27 маусым күні Екатеринбургте шамамен 50 әзербайжан азаматы ұсталған. Полицейлер баса-көктеп кірген кезде бір адам қайтыс болған.
"Оның жүрегі қысып қалды. Жедел жәрдем шақыртылып, алғашқы көмек көрсетілді, оны аман алып қалуға тырысты, бірақ ажалдан алып қала алмады. Өзі егде жастағы адам еді", – деген марқұмды жақсы білетін куәгер басылымға.
Е1 мәліметінше, қайтыс болған азамат – Екатеринбургтегі "Каспий" кафесінің иелері саналатын ағайынды Сафаровтардың бірі. Олар 2001 жылдың мамыр айында дәл сол кафенің маңында кісі қолынан мерт болған кәсіпкерді өліміне қатысы бар деген күдікке ілінген болатын. Ол кезде Сафаровтардың оқиғаға қатысы бары дәлелденбеген еді.
Иран өзінің ядролық нысандарына МАГАТЭ басшысын кіргізбейді
Иран енді Халықаралық атом энергиясы агенттігінің (МАГАТЭ) бас директоры Рафаэль Гроссиді елдегі ядролық нысандарға кіргізбейді және бейнебақылау камераларын орнатуға рұқсат бермейді. Бұл туралы Иран парламенті төрағасының орынбасары Хамид Реза Хажи Бабаи мәлімдеді. Оның айтуынша, Батыстың Иранға қысым көрсету әрекеттері, соның ішінде МАГАТЭ-нің іс-қимылы — "АҚШ-тың иран халқына қарсы жаулығының бір бөлігі", деп хабарлады Mehr агенттігі.
25 маусымда Иран парламенті халықаралық агенттікпен ынтымақтастықты тоқтату туралы шешімді мақұлдаған. Тегеранның мәлімдеуінше, ядролық нысандардың қауіпсіздігіне кепілдік беріліп, ядролық бағдарламаның бейбіт мақсаттағы сипаты расталмайынша, МАГАТЭ инспекторларының ол нысандарға кіруіне тыйым салынады.
Бұл шешім Иран мен Батыс арасындағы саяси жанжалдың жалғасы іспетті болып отыр. Иран МАГАТЭ-ні бейтарап құрылым емес, қысым көрсету құралы көреді.
Иранның ядролық бағдарламасы 1950-жылдары басталғанымен, 2000-жылдардың басынан бері Тегеран ядролық қару жасауға ұмтылып отыр деп бірнеше рет айыпталған. 2015 жылы уран байытуды шектеу және санкцияларды жеңілдету мақсатында Иран мен әлемдік державалар ядролық келісімге қол қойған. Алайда 2018 жылы АҚШ бұл келісімнен біржақты түрде шығып кеткен соң Иран ядролық бағдарламасын қайта бастады.
Жуырда болған әскери жанжалға дейін Тегеран мен Вашингтон ядролық келісімге оралу жөнінде келіссөздер жүргізгенімен, әзірге нәтиже шықпады. Жағдай шиеленісіп тұрған шақта Иран МАГАТЭ инспекциясын шектеп, қару жасау деңгейіне жақын уран өндірісін бастаған.
Иран — Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа (ЯҚТШ) қол қойған мемлекет. Бұл мәртебе МАГАТЭ өкілдеріне елдегі ядролық нысандарды тексеруге құқық береді. Кейінгі кезге дейін МАГАТЭ инспекторлары Иранның ядролық нысандарының жұмысын бақылап келген. МАГАТЭ сондай-ақ Израильдің жуырдағы әуе шабуылдары салдарынан Иранның ядролық нысандарына келген зиянды бағалаған еді.
ПІКІРЛЕР